Sınırlar Ne İşe Yarar? Psikolojik Sınırların Görünmeyen İşlevleri

Bir ilişkide kendini yok sayılmış, tükenmiş ya da hep alttan alan kişi olmuş gibi hissettin mi?
Ya da birine "hayır" dedikten sonra suçluluk duyduğun oldu mu?
Bu tür duygular çoğu zaman ihlal edilen ya da tanımlanamayan psikolojik sınırların sessiz sinyalleridir.

Sınır Nedir, Ne Değildir?

Sınırlar, genellikle yanlış anlaşılan bir kavramdır.
Sert çizgiler, duvarlar, uzaklık ya da reddediş gibi düşünülse de; psikolojik sınırlar aslında ilişkiyi mümkün kılan yapılardır.

Bir sınır:

• "Sen ve ben" ayrımını sağlar

• Duygusal taşmaları engeller

• Karşılıklı sorumluluk alanını belirler

• Ve kişinin "ben" hissini korur

Kısaca, sınırlar bir ilişkinin sağlıklı mesafesini ayarlayan görünmez ama yaşamsal yapılardır.

Sınırların Psikolojik İşlevleri

1. Kendilik Hissini Korumak

Sağlıklı bir sınır, kişinin kendi düşünce, duygu ve ihtiyaçlarını diğerlerinden ayırt edebilmesini sağlar.
Glover & Lyons (2019), sınırların kişilik bütünlüğünü desteklediğini ve benlik algısının netleşmesine yardımcı olduğunu belirtir.

2. Duygusal Düzenleme

Sınırlar, başkalarının duygu durumlarını üzerimize almak yerine kendi iç dengenizi kurmanıza yardım eder.
Örneğin bir arkadaşınızın öfkesinden kendinizi sorumlu hissettiğinizde, bu sınırın bulanık olduğunu gösterir.

3. Karşılıklılık ve Güven

İlişkilerde "ne veriyorum ve ne alıyorum?" sorusu, sınırların sağlıklı olup olmadığını gösterir.
Aşırı verici olmak ya da sürekli alan tarafta kalmak, ilişki dengesini bozar.
Miller et al. (2022), bu dengesizliklerin zamanla duygusal tükenmeye yol açtığını gösteriyor.

Sınırların Olmadığı İlişkilerde Ne Olur?

• Kendi ihtiyaçlarını bastırmak: "Kırılmasın diye susuyorum."

• Aşırı uyum: "Sorun çıkmasın diye evet dedim."

• Duygusal taşma: "Onun sıkıntısı sanki benimmiş gibi hissediyorum."

• Kararsızlık ve değersizlik hissi

Bu dinamikler, özellikle çocuklukta sınırların öğrenilemediği ortamlarda köklenir.
Çocukken duyulmamış, görülmemiş ya da kendi duygularına alan bulamamış bireylerde, erişkinlikte sınır koymak tehdit gibi algılanabilir.

Peki Neden Bu Kadar Zor?

Sınır koymak genellikle:

• Terk edilme korkusu

• Suçluluk hissi

• Bencillik algısı
  gibi duygularla karışır.

Fakat aslında sınır koymak ilişkiyi kesmek değil, ilişkiye bir yön vermektir.
"Seni reddetmiyorum, ama kendimi de terk etmiyorum" demenin yollarından biridir.

Son Söz

Sınır koymak öğrenilebilir bir beceridir.
Ve sınırlar, ilişkiyi yok etmez — aksine onu sürdürülebilir kılar.

Kendinle temas kurduğun, neye evet neye hayır dediğini fark ettiğin her adımda sınırların güçlenir.
Bu yazıyı okurken içinizden "evet, bu bendim" dediyseniz, belki de sınırlarınız ses vermeye başlamıştır.

Kaynakça

1. Miller, L. J., et al. (2022). Emotional Boundaries and Interpersonal Stress Regulation. Journal of Psychotherapy Integration, 32(1), 45–61.

2. Glover, A., & Lyons, C. (2019). Personal boundaries and the self: Psychological implications of boundary violations. Clinical Psychology Review, 70, 1–13.

3. Doherty, R., Whelan, E., & Corfield, D. (2023). Therapeutic boundary work and self-identity development. Psychotherapy Research, 33(3), 211–228.

4. Hartmann, T. (2018). Emotional intelligence, personal boundaries and mental health. Personality and Individual Differences, 134, 181–187.