Pusula Metaforu: Belirsizlikte Yönümüzü Bulmak

Bu yazıya bir egzersizle başlamak istiyorum.
Kendinize sessiz bir alan bulun ve gözlerinizi kapatın.

Şimdi 80 yaşınıza geldiğinizi hayal edin.
Doğum gününüz kutlanıyor.
Etrafınızda kimler var?
O gün size nasıl bakıyorlar?
Sizin hakkınızda ne söylüyorlar?

• Sizi hangi yönlerinizle hatırlıyorlar?

• Onlar için nasıl bir insandınız?

• Siz ne tür bir yaşam sürmüş olmak isterdiniz?

Bu soruların kesin bir cevabı olmak zorunda değil.
Ama şunu fark etmiş olabilirsiniz:
Bu hayal, sizi yaşamak istediğiniz hayata dair bir yönü hatırlattı.
İşte bu yön, sizin içsel pusulanız olabilir.

Belirsizlikte Yaşam: "Bilmiyorum"un Sıklaştığı Zamanlar

Son yıllarda birçok insan benzer bir cümleyi terapide dile getiriyor:

"Ne istediğimi bilmiyorum."
"Yolumu kaybettim gibi."
"Sadece yönsüz hissediyorum."

Günlük yaşam, özellikle kriz ve geçiş dönemlerinde belirsizlikle doludur.
Zihin bu belirsizlik karşısında netlik arar:
Bir karar, bir garanti, bir çözüm…

Ancak hayat, çoğu zaman haritası belli bir yolculuk değil.
İşte bu yüzden pusula metaforu, yaşamın içindeki yönsüzlüğe karşı güçlü bir hatırlatmadır.

Pusula Ne İşe Yarar?

Bir pusula bize nereye gideceğimizi söylemez.
Ama hangi yöne gitmek istediğimizi hatırlatır.

Pusula, kişinin yaşamda önem verdiği değerleri temsil eder:

• İlişkilerde şefkatli olmak

• Zor anlarda dürüst kalmak

• Başkalarına katkı sunmak

• Öğrenmeye açık kalmak

• Cesaretle hareket etmek

Bu değerler, ruh haline ya da dış koşullara göre değişmez.
Kişi öfkeli, yorgun ya da korkmuş olsa bile, pusulasını hatırlayıp küçük adımlar atabilir.

Belirsizlik + Duygular + Değerler = Yaşamsal Seçim

Belirsizlik içinde olmak, zihinsel ve duygusal olarak zorlayıcıdır.
Kaygı artar, kararsızlıklar başlar, geçmiş ya da gelecekle ilgili senaryolar yoğunlaşır.
Zihin, "ya şöyle olursa?"larla meşgul olurken, kişi bugünü kaçırabilir.

Burada önemli olan, belirsizliğin yok edilemeyeceğini fark etmektir.
Ama o belirsizliğin içinden geçerken hangi yöne ilerlemek istediğimizi fark etmek,
bize hem bir esneklik, hem de anlamlı bir yön kazandırabilir.

Sonuç Yerine: Bilinmezlikte Tutunacak Bir Yer

Hayat hep açık ve net değildir.
Zaman zaman belirsizlik, yorgunluk, yönsüzlük hissi ortaya çıkar.
Böyle anlarda amaç, her şeyi çözmek değil;
o an içinde nasıl bir insan olarak kalmak istediğini hatırlamaktır.

Pusula metaforu bu yüzden kıymetlidir:

Nerede olursanız olun, değerlerinize sadık kalmak, yönünüzü hatırlamanıza yardımcı olabilir.

Zihniniz gürültülü olabilir.
Duygularınız inişli çıkışlı olabilir.
Ama siz, yine de kendi yönünüzü belirleyebilirsiniz.

Kaynakça

1. Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Wilson, K. G. (2011). Acceptance and Commitment Therapy: The Process and Practice of Mindful Change. Guilford Press.

2. Harris, R. (2019). ACT Made Simple: An Easy-To-Read Primer on Acceptance and Commitment Therapy (2nd ed.). New Harbinger.

3. Levin, M. E., Luoma, J. B., Vilardaga, R., & Hayes, S. C. (2013). The role of psychological flexibility in mental health: A literature review. Clinical Psychology Review, 33(8), 865–878.

4. Twohig, M. P., & Levin, M. E. (2017). Acceptance and Commitment Therapy as a treatment for anxiety and depression: A review. Psychiatric Clinics, 40(4), 751–770.